Fellows Kirsten en Elisa verdiepen zich in strijdbare vrouwen in Brabant in de tweede helft van de 20ste eeuw
Margot America
Bhic
22 maart 2024
Twee nieuwe fellows staan klaar om het stokje van hen over te nemen
“Deelname aan het BHIC Fellowship heeft mij als pas afgestudeerde historica de kans gegeven om zelfstandig bezig te zijn met een onderzoek. Hierdoor heb ik veel geleerd over het gehele onderzoeksproces; van het schrijven van een onderzoeksvoorstel tot het ontwikkelen en presenteren van de eindproducten. Ik ben ook zeer tevreden met de uitkomsten van mijn fellowship. Ik hoop dat mijn onderzoek het beeld van de Noord-Brabantse vrouwenbeweging meerstemmiger en inclusiever heeft gemaakt. Bovendien hoop ik dat mijn onderzoek een stimulans is voor toekomstig onderzoek naar de Zwarte-, Migranten- en Vluchtelingenvrouwenbeweging in Noord-Brabant, er is namelijk nog veel te onderzoeken!”
Aan het woord is onderzoeker Kirsten van der Wielen (24). Zij is een van de BHIC fellows die gistermiddag op de Bossche Citadel haar onderzoeksresultaten heeft gepresenteerd aan het publiek.
Ook onderzoeker Elisa Hendriks (28) kijkt positief terug op de afgelopen maanden. “Door het onderzoek over de vrouwenradio ben ik in contact gekomen met de vrouwen van de vrouwenradio zelf en wetenschappers die onderzoek doen naar vrouwen en media. Na het fellowship zal ik me nog blijven verdiepen in de vrouwenradio in Den Bosch, onder anderen omdat ik de inzichten die het onderzoek mij heeft opgeleverd zal meenemen in mijn promotieproject over de tweede feministische golf. Ik ben nog meer gaan inzien dat de audio van de vrouwenradio een zeer waardevolle bron is.”
In september 2023 zijn ze beiden als fellows van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) geselecteerd en kregen zij de kans om gedurende vijf maanden onderzoek te doen naar het verleden van Noord-Brabant (www.bhic.nl/fellowships). Hun onderzoek zit er weer op en gistermiddag mochten ze hun uitkomsten aan een volle zaal in het BHIC in 's-Hertogenbosch presenteren.
De Noord-Brabantse ZMV-vrouwenbeweging in de jaren tachtig en negentig
Begin jaren tachtig eisten zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen hun stem op in de door witte vrouwen gedomineerde vrouwenbeweging in Nederland. Ze begonnen met het oprichten van hun eigen organisaties en gingen zich bezighouden met onderwerpen die specifiek voor hen van belang waren. Kirsten van der Wielen heeft onderzoek gedaan naar deze ZMV-vrouwen en hun organisaties. Het onderzoek verdiepte zich in de ontstaansgeschiedenis, de invloed van en interactie met de overheid, de thema’s, het doel en de strategie van de Noord-Brabantse ZMV-vrouwenbeweging. Kirsten: “Het interessantste resultaat wat denk ik uit mijn onderzoek is gekomen is dat de ZMV-vrouwen een hele diverse groep waren. Zo waren er vrouwen van allerlei afkomsten, leeftijden, klassen en opleidingsniveaus. Ik vond het ook mooi om te zien hoe hierop werd ingespeeld door de Centra voor Buitenlandse Vrouwen (CBV’s), die door hun brede assortiment aan activiteiten voor het emancipatieproces van elke vrouw wel wat konden betekenen.”
De strijd van Bossche feministes van de vrouwenradio, 1981-1986
Elisa Hendriks heeft onderzocht hoe feministische journalistes in Den Bosch in de jaren tachtig hun politieke boodschap communiceerden door middel van eigen media en hoe de beeldvorming in lokale en regionale media over hen zich ontwikkelde. Ze heeft daarvoor gebruik gemaakt van het archief van het radioprogramma van de Vrouwenradio Den Bosch. “De vrouwen van de Vrouwenradio hebben geholpen bij de ontwikkeling en verbreding van maatschappelijke debatten over de rol van de vrouw in de maatschappij. Mijn onderzoek naar de productie van deze feministische radio heeft mij de waarde laten zien van het werk dat deze vrouwen deden, waarbij ze ruimte wilden geven aan verschillende perspectieven van vrouwen en connecties onderhielden met feministen en andere activisten in den Bosch, en daarbuiten.”
Naast de twee onderzoekers die hun onderzoek nu hebben beëindigd, staan er twee nieuwe fellows klaar om het stokje over te nemen: Ianthe van Beuningen en Joris Martens. Gistermiddag mochten zij hun onderzoeksvoorstel presenteren.
Landlopers in Brabant in de negentiende eeuw
'’Als fellow bij het BHIC richt ik me op landloperij in Brabant in het begin van de negentiende eeuw (ca. 1813-1838). Ik wil in kaart brengen wie de mensen waren die hiervan werden beschuldigd, hoe men in Brabant (via wetten en maatregelen) op hen reageerde en in welke mate dit werd doorgevoerd in de strafpraktijk”, vertelt Ianthe van Beuningen (27). “Sinds de middeleeuwen werd de diverse groep landlopers steeds verder gecriminaliseerd. Het is interessant om te onderzoeken hoe deze ontwikkeling nagalmde in Brabant in de negentiende eeuw, een periode waarin ook nieuwe ideeën over armoedebestrijding (en de rol van particuliere burgerinitiatieven en de overheid hierin) opkwamen. Zo kunnen we ook meer inzicht krijgen in de historische dynamiek tussen armoede, beleid en strafrecht.” Ianthe heeft geschiedenis gestudeerd aan de Universiteit Utrecht gevolgd door een Research Master Ancient Medieval and Renaissance Studies, ook in Utrecht.
Brabantse betrokkenheid bij het koloniale en slavernijverleden: handel in plantageproducten en koloniale goederenketens
Het koloniale en slavernijverleden van Noord-Brabant, is lang beschouwd als overzees fenomeen dat buiten de nationale geschiedschrijving viel. Recentelijk is gebleken dat ook de achterlanden verweven waren met de trans-Atlantische slavernij. Hoe deze verwevenheid de Brabantse economie heeft beïnvloed is de focus van het onderzoek van Joris Martens(28). “Mijn doel is om deze economische banden te ontrafelen en een beter begrip te krijgen van hoe deze ons heden hebben gevormd. Ik denk dat dit onderzoek van groot belang is, omdat het vergeten verhalen en verborgen banden blootlegt. Door de focus te verschuiven van de grote steden in de zeeprovincies naar een regio als Noord-Brabant, kan worden aangetoond hoe het geheel van de Nederlandse economie werd beïnvloed door de trans-Atlantische slavernij. Hierdoor krijgen we een dieper inzicht in de erfenis van het koloniale en slavernijverleden en hoe het ons nog steeds beïnvloedt”, aldus Martens. Hij heeft geschiedenis gestudeerd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en heeft daarna de master Internationale Betrekkingen en Afrika Studies voltooid aan de Universiteit Leiden.
Beide onderzoekers ronden hun onderzoek naar verwachting in september 2024 af.
Geïnteresseerd in de eindresultaten van het onderzoek van Kirsten van der Wielen en Elisa Hendriks?*)
*) Meteen na de presentatie zijn bij de rubriek ‘Eindproducten’ de eindpresentaties en artikelen van Kirsten van der Wielen en Elisa Hendriks online te vinden. De eindpresentaties van Ianthe van Beuningen en Joris Martens worden verwacht in september 2024.
Ook onderzoeker Elisa Hendriks (28) kijkt positief terug op de afgelopen maanden. “Door het onderzoek over de vrouwenradio ben ik in contact gekomen met de vrouwen van de vrouwenradio zelf en wetenschappers die onderzoek doen naar vrouwen en media. Na het fellowship zal ik me nog blijven verdiepen in de vrouwenradio in Den Bosch, onder anderen omdat ik de inzichten die het onderzoek mij heeft opgeleverd zal meenemen in mijn promotieproject over de tweede feministische golf. Ik ben nog meer gaan inzien dat de audio van de vrouwenradio een zeer waardevolle bron is.”
In september 2023 zijn ze beiden als fellows van het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) geselecteerd en kregen zij de kans om gedurende vijf maanden onderzoek te doen naar het verleden van Noord-Brabant (
Begin jaren tachtig eisten zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwen hun stem op in de door witte vrouwen gedomineerde vrouwenbeweging in Nederland. Ze begonnen met het oprichten van hun eigen organisaties en gingen zich bezighouden met onderwerpen die specifiek voor hen van belang waren. Kirsten van der Wielen heeft onderzoek gedaan naar deze ZMV-vrouwen en hun organisaties. Het onderzoek verdiepte zich in de ontstaansgeschiedenis, de invloed van en interactie met de overheid, de thema’s, het doel en de strategie van de Noord-Brabantse ZMV-vrouwenbeweging. Kirsten: “Het interessantste resultaat wat denk ik uit mijn onderzoek is gekomen is dat de ZMV-vrouwen een hele diverse groep waren. Zo waren er vrouwen van allerlei afkomsten, leeftijden, klassen en opleidingsniveaus. Ik vond het ook mooi om te zien hoe hierop werd ingespeeld door de Centra voor Buitenlandse Vrouwen (CBV’s), die door hun brede assortiment aan activiteiten voor het emancipatieproces van elke vrouw wel wat konden betekenen.”
Elisa Hendriks heeft onderzocht hoe feministische journalistes in Den Bosch in de jaren tachtig hun politieke boodschap communiceerden door middel van eigen media en hoe de beeldvorming in lokale en regionale media over hen zich ontwikkelde. Ze heeft daarvoor gebruik gemaakt van het archief van het radioprogramma van de Vrouwenradio Den Bosch. “De vrouwen van de Vrouwenradio hebben geholpen bij de ontwikkeling en verbreding van maatschappelijke debatten over de rol van de vrouw in de maatschappij. Mijn onderzoek naar de productie van deze feministische radio heeft mij de waarde laten zien van het werk dat deze vrouwen deden, waarbij ze ruimte wilden geven aan verschillende perspectieven van vrouwen en connecties onderhielden met feministen en andere activisten in den Bosch, en daarbuiten.”
Het koloniale en slavernijverleden van Noord-Brabant, is lang beschouwd als overzees fenomeen dat buiten de nationale geschiedschrijving viel. Recentelijk is gebleken dat ook de achterlanden verweven waren met de trans-Atlantische slavernij. Hoe deze verwevenheid de Brabantse economie heeft beïnvloed is de focus van het onderzoek van Joris Martens (28). “Mijn doel is om deze economische banden te ontrafelen en een beter begrip te krijgen van hoe deze ons heden hebben gevormd. Ik denk dat dit onderzoek van groot belang is, omdat het vergeten verhalen en verborgen banden blootlegt. Door de focus te verschuiven van de grote steden in de zeeprovincies naar een regio als Noord-Brabant, kan worden aangetoond hoe het geheel van de Nederlandse economie werd beïnvloed door de trans-Atlantische slavernij. Hierdoor krijgen we een dieper inzicht in de erfenis van het koloniale en slavernijverleden en hoe het ons nog steeds beïnvloedt”, aldus Martens. Hij heeft geschiedenis gestudeerd aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en heeft daarna de master Internationale Betrekkingen en Afrika Studies voltooid aan de Universiteit Leiden. 
