Het zal je maar gebeuren; tot over je oren verliefd, grootse trouwplannen, en dan mag het niet van je ouders. In een huwelijksregister van Breda uit 1943 komen we dit tegen. En ook nog tientallen jaren daarna zal dit zo blijven, tot in 1970 de wet wordt aangepast.
Toegang 1297, inventarisnr. 1449, aktenr. 244
“Blijkens een hierbij overgelegd afschrift van een proces-verbaal van tusschenkomst van den kantonrechter te Breda van den negenden Juni 1943 zijn de ouders van den bruidegom ter zitting verschenen en in hunne weigering om toestemming te verlenen blijven volharden.”
Tegenwoordig mag je trouwen vanaf je achttiende, maar die leeftijdsgrens is in de loop der eeuwen nogal eens verschoven. Tijdens de Republiek (van 1588 tot 1795) lag deze op 20 jaar voor vrouwen en 25 jaar voor mannen. De Code Civil (het burgerlijk wetboek van Napoleon) legde vast dat ouderlijke toestemming was vereist voor mannen beneden de 25 en vrouwen beneden de 21 jaar.
Ongehinderd trouwen
In 1838 werd het Nieuw Burgerlijk Wetboek ingevoerd. Hierin werd de minimumleeftijd om te mogen trouwen vastgelegd op 18 jaar voor mannen, en 16 jaar voor vrouwen. Zowel bruid als bruidegom hadden tot hun 30ste toestemming van de ouders nodig om ongehinderd te mogen trouwen.
Dat bleef zo tot 1970. Daarna was ouderlijke toestemming nodig tot 21 jaar, en sinds 1985 ligt die grens op 18 jaar. Daarmee is de ouderlijke toestemming in feite vervallen want 18 is ook de jongste leeftijd waarop iemand in het huwelijk kan treden, dispensatie voor zwangere meisjes tot 16 jaar uitgezonderd.
De reden waarom de ouders in het huwelijksregister van Breda zo bleven volharden dat hun zoon niet mocht trouwen in 1943, dat wordt hieruit niet duidelijk. Wel toont de bron dat de ouders van de bruid geen bezwaar hadden tegen het huwelijk.
Marilou Nillesen
bhiczei op 13 november 2023 om 11:07
Van Eric Mittemeijer ontvingen wij de volgende reactie:
"Een paar weken terug, na het overlijden van mijn broer, kreeg ik het stamboek van mijn ouders in handen. Mijn ouders trouwden in 1949 en omdat mijn moeder jonger dan 30 jaar was, benodigde zij toestemming van haar vader. De vader weigerde deze toestemming te verlenen. Daarop moesten mijn ouders hun huwelijk sluiten laten nadat de kantonrechter dit toegestaan had.
Dat mijn ouders de gang naar de kantonrechter moesten gaan wist ik al lang en heb ik ook vermeld in mijn boek "How Science Runs" (Springer, 2022; zie: https://link.springer.com/book/10.1007/978-3-030-90095-3). Dit boek is gedeeltelijk autobiografisch en begint met een kort hoofdstuk over mijn ouders. Op pagina 1 van dit boek geef ik kort dit gebeuren weer en tot welk onoverkomenlijke breuk met de vader van mijn moeder (over de dood heen.....) dit leidde.
In het stamboek van mijn ouders vond ik nu een officieel document (van de gemeente Haarlem) met de vermelding dat "Inzake procedure huwelijkstussenkomst" de somma van 38 gulden van mijn moeder ontvangen was (dagtekening: 15-12-1948). Interessant hier is het woord/begrip "huwelijkstussenkomst"; dit begrip (hoewel binnen de context van deze mail volkomen duidelijk) was mij geheel onbekend.
Dit leidde mijnerzijds tot een internetzoektocht, om te zien of dit begrip elders ook benut werd. De uitkomst was negatief. Wel landde ik op uw website en zag deze bijdrage, vandaar dit bericht."
