Een van de mooiste legendes van Brabant speelt in Sambeek. Het ‘Duuvelsklökske’ vertelt in rijm het verhaal van een pastoor die vergat de klok in de toren in te zegenen.
‘De braove pastoor hâ vergeete, zien klukske te zeegnen – een pienlike zoak’, klinkt het in het Sambeekse dialect. De duivel kreeg daar lucht van en nam de klok in bezit. In de kerstnacht begon de klok plots hels te kleppen. De pastoor verjoeg de duivel. Die nam de klok mee. Hij begroef de klok in het moeras De Lins. Nog steeds kun je in de kerstnacht de klok van Sambeek horen luiden.
In Brabant bestaan meer van deze legendes van begraven of verzonken klokken, maar Sambeek ontleent er een zekere bekendheid aan. Vorig jaar werd nabij de oude toren een beeld van de Sambeekse duivel onthuld. Hij is door kunstenares Mirjam Verheijen prachtig stereotype uitgebeeld met geitenkop, sik, gekrulde horens, de achterpoten van een bok en een vervaarlijk zwiepende krulstaart.
Een anekdotisch detail is dat het kunstwerk de voltooiing van de revitalisering van de dorpskern van Sambeek symboliseert.
D'r was ens in Sambek unne brave pastoor, die heuide zien schupkes vol iever,Die bouwde un moi kerkske, en prekte,hoe dukker hoe liever.
En hoop in den toore dor hing ie un klok, die klepte ovver wei en akker, as 'smerges de kuster an ut hennepzeel trok, heel sambek ja riep hij dan wakker.
ma iets toch-mok zegge- was nie in den haok: den brave pastoor haj vergeete zien klokske te zeegne; un pienlijke zaok, die um zwaor op ut hart het gezeete.
't Was kerstnaacht toen 't wonder geval is geschied; 't was wiendstil rondum 't haontje, de sterkes lachten zo hoog enzo wied't was kerstnaacht en hel scheen 't maontje
Ma heur, dor op ens in 't hart van de naacht, begint 't vervaorlijk te wejje.
De sturmwiend huult woest en mit raozende kracht, en wild got 't haontje ant drejje.
Och, hoe de pestoor uut ziene sluumer verschrok! Hoe ie zien hart vuulde ontstelle. Nog gekker, dor gut in de tooren de klok an 't luie,an 't kleppe, an 't belle!
Pestoor loert dur 't venster, hoe bonst um 't hart! En raoi us, wa zien dor zien ooge? N'n duvel, as 't roet van de ketel zo zwart, kumt hoog um den tooren gevlogen.
Twee oogen as vuur kieke gluurend int rond, zien start lot ie kronkele en krulle. 'n Aokelig geschries klinkt zo hels uut zien mond, as of de hel ging an't brulle.
Dan kruupt ie dur 't galmgat en griept in ziene bek, ut klokske en vliegt er mit hene. Hej draogt ovver de akkers hin op ziene nek, en toen is ie spoorloos verdweene.
D'r lag in 't Sambeks veld een moeras, dor wonde roeke en raave, De Lins hiette ut en begroeid was ut mit gras,dor hettie ut klokske begraave.
En iedere Kerstnaacht op slag van 12 uur, al raoze ok sturmigge buujje, Toch kumt er den duuvel mit ooge van vuur, ut Sambekse klokske wer luie.
Marilou Nillesen, namens BHIC
bhiczei op 20 december 2010 om 09:45
Wauw Arno, indrukwekkend! Heb je het vroeger zo geleerd of staat het ergens in een boek?
arno peters
zei op 20 december 2010 om 21:11
dit is een oude tekst uit het begin van de vorige eeuw. moet even kijken of het bekend is wie dit geschreven heeft. Er is een jaar of 10 geleden een blaadje uitgekomen met de titel "'t Duvelsklokske". Ik weet dat Jos Kuipers uit Sambeek daarmee doende was. Of het nog steeds uitgegeven wordt weet ik niet.
Met vr gr Arno
PS de eerste strofe, 2e zin moet zijn:
Die bouwde 'n moi kerkske mit toore en koor, en prekte hoe dukker hoe liever.
Gerard
zei op 20 december 2010 om 22:46
Dit rijmwerk is opgenomen in J.R.W. Sinninghe "Noord-brabantsch Sagenboek" Thieme Zutphen 1e druk 1933, blz. 147. Als bron vermeldt hij: Bart van der Meer in Nellie, Sagenboek I blz. 49-52.
arno peters
zei op 20 december 2010 om 22:47
dank je wel Gerard. Leuk dat je reageerde!
René Klaassen
zei op 9 december 2017 om 10:08
Geachte heer / mevrouw,
De meest gebruikte spelling is Duvelsklökske (dus met één u).
De spelling van dialectwoorden is altijd arbitrair, simpelweg omdat er voor dialecten geen spelingsregels zijn (hoewel het wel geprobeerd is). Het zijn vaak klanken die in het Nederlands niet voorkomen, maar moeten worden omgezet in letters waarvan de uitspraak het dichtst in de buurt komt van de dialectklank (twee u's is hier te lang).
Ook in het afgedrukte gedicht wordt 'duvel' met één u gespeld, dus is het logisch om dat ook in de titel van het artikel te doen.
Lisette Kuijper
bhiczei op 12 december 2017 om 10:59
Beste René, bedankt voor je opmerking en de uitleg over de spelling van dialectwoorden. Wanneer het verhaal geschreven was door één van mijn BHIC-collega's hadden we uiteraard de titel aangepast, maar aangezien deze bijdrage door een auteur van buiten het BHIC is geschreven, kunnen wij dat niet doen. Wellicht kan Paul het zelf nog aanpassen als hij je opmerking op deze pagina leest.
‘De braove pastoor hâ vergeete, zien klukske te zeegnen – een pienlike zoak’, klinkt het in het Sambeekse dialect. De duivel kreeg daar lucht van en nam de klok in bezit. In de kerstnacht begon de klok plots hels te kleppen. De pastoor verjoeg de duivel. Die nam de klok mee. Hij begroef de klok in het moeras De Lins. Nog steeds kun je in de kerstnacht de klok van Sambeek horen luiden.
